معماری و شهر سازی اسلامی

تسابتسب سیمابتسیبا تسیا بتسیاب نسیبا

در سیر تاریخی اولین تمدن های شهری سه دوره قابل تشخیص هستند. هر یک از این دوره ها “با تغییراتی بنیادی و انقلابی در ابعاد اقتصادی و شیوه های معیشت جوامع پیشرفته همراه بوده و چنان افزایش جمعیتی را به دنبال داشته است که اگر آمار دقیقی در دست بود˛ جهش های عمده ای را بر روی نمودار جمعیتی نشان می داد”.

اولین دوره از این دوران عصر پالئولتیک است که از حدود یک میلیون سال پیش آغاز شده و تا ده هزار سال پیش ادامه داشته است و به دنبال آن عصر پروتونئولتیک و نئولتیک می باشند. پس از این دوران˛ دوران چهارم یا عهد برنر می باشد که حدودا ۲۵۰۰ الی ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد آغاز شده و بیش از ۲۰۰ سال به طول انجامیده است. در این دوره است که اولین تمدن های شهری به وجود آمدند.
آغازهفت تمدن در فواصل زمانی گوناگون انجام گرفته است. نخستین سه تمدن جهان بر اساس زمان آغاز آنها˛بین النهرین˛ مصر˛ هند هستند که به تمدن های مرده مشهور بوده و تمدن غربی نیز از همین سه تمدن نشات گرفته است. هر چند سه تمدن قاره آمریکا˛ مکزیک˛ آمریکای مرکزی و پرو بسیار دیرتر از تمدن چینی به وجود آمده اند˛ اما آنها نیز همگی در اثر بی رحمی و شقاوت اسپانیایها بین سالهای ۱۵۱۸ الی ۱۵۲۳ به کلی از بین رفتند. در قرن شانزدهم “اروپا در اینجا نوعی و شکلی از گذشته تاریخی خود را در برابر خود می یابد”. جایی که تکنولوژی فلزی هنوز یا کشف نشده بود و یا مراحل بسیار ابتدایی خود را طی می نمود. تمدن چین استثنای خارق العاده ای می باشد. فرهنگ خدشه نا پذیر آن از پیدایش در سه هزاره پیش از میلاد در حاشیه رود زرد˛ تا قرن بیستم همچنان پا بر جا باقی مانده و تداوم داشته است. مهم تر آنکه تمدن شهری چین در قرن هشتم میلادی که یکی از دوره های قدرت و شوکت تمدن چین بوده است به ژاپن که هنوز جامعه ای اصولا کشاورزی بود˛ راه یافت. در بعضی از مناطق دنیا˛ از جمله آمریکا و استرالیا˛ تمدن شهری یا اصولا به مناطق غیر مسکون وارد و معرفی شده است و یا بر مردمی اساسا بومی تحمیل گشته است. حتی امروزه نیز جوامعی وجود دارند که از هر نظر در عصر پالئولتیک به سر می برند. در دوره تاریخ شهرسازی جهان (مبانی شهرسازی - بخش اول) دکتر محمدصالح شکوهی در چهارده جلسه، به تشریح تاریخ شهرسازی جهان می پردازد.